Uchwała Nr XLIII/310/2009 w sprawie: upamiętnienia Jana Baczewskiego - Burmistrza Dębna w latach 1945 - 1947

Uchwała Nr XLIII/310/2009
Rady Miejskiej w Dębnie
z dnia 25 czerwca 2009r.

w sprawie: upamiętnienia Jana Baczewskiego - Burmistrza Dębna w latach 1945- 1947

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym /Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zmianami/ Rada Miejska  w Dębnie uchwala, co następuje:

§ 1. Wyraża się wolę upamiętnienia Jana Baczewskiego - poprzez zamontowanie tablicy pamiątkowej przy domu nr 17 przy ul. Jana Baczewskiego w Dębnie.

§ 2.Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Dębna. 

§ 3.Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodnicząca Rady Miejskiej

mgr Helena Sługocka

Uzasadnienie

Jan Baczewski urodził się 13.12.1890 r. w Gryźlinach na Warmii. Orędownik polskości Warmii i Mazur, radny powiatowy w 1919 r., sekretarz Warmińskiej Rady Ludowej, kierował akcją plebiscytową w 1920 r. Poseł do pruskiego Landtagu (1922-1928). Współzałożyciel i członek władz wielu polskich organizacji i stowarzyszeń, m.in. Związku Polaków w Prusach Wschodnich, Związku Polaków w Niemczech oraz Związku Mniejszości Narodowych w Niemczech. Odegrał ważną rolę w rozwoju polskiej oświaty, bankowości i spółdzielczości w Niemczech.

Inicjator tworzenia polskich szkół na Warmii. Współorganizator i prezes Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech. Jego działalność w parlamencie przyczyniła się do poprawy sytuacji prawnej mniejszości narodowych (Polaków, Serbołużyczan, Duńczyków, Litwinów i Fryzów) na terenie Niemiec. Wywalczył w 1928 r. tzw. Ordynację Szkolną, ustawę zezwalającą Polakom oraz Duńczykom na zakładanie prywatnych szkół w Niemczech.

Działacz spółdzielczy, doprowadził do utworzenia w 1927 r. Związku Polskich Spółdzielni w Niemczech. Doprowadził do przyjęcia ustawy o działalności gospodarczej mniejszości narododowych w Niemczech.

Z początkiem 1934 r. wycofał się z całkowicie z życia politycznego i społecznego w Niemczech. Od 1938 r. pozostawał pod nadzorem gestapo. 1 września 1939 r. aresztowany i osadzony w więzieniu w Poczdamie, a następnie w KL Sachsenhausen (zwolniony z obozu w 1941 r.). Zabiegał u władz niemieckich o zwolnienie z obozów koncentracyjnych niektórych byłych działaczy polskich w Niemczech. Zagrożony ponownym aresztowaniem w lutym 1945 r., aż do zakończenia wojny ukrywał się w Berlinie.

W 1945 r. osiadł w Dębnie przy ul. Królewieckiej 16 (obecna ul. Chojeńska), otrzymując w dzierżawę gospodarstwo rolne, od jego imienia zwane „Janowem”.

Od 3.11.1945 do 12.04.1947 Burmistrz Dębna (wcześniej - zastępca Burmistrza), organizator życia społecznego. Poseł na Sejm Ustawodawczy RP (1947 - 1952). Udzielał pomocy osobom poszkodowanym i prześladowanym. Autor m.in. interpelacji ws. uwolnienia z niewoli sowieckiej Polaków wcielonych podczas wojny do armii niemieckiej. Jako poseł domagał się obniżenia podatków od osadników.

Szykanowany przez władze komunistyczne, zmuszony do opuszczenia gospodarstwa, przeniósł się do domu przy ówczesnej ul. 1 Maja 17 (przemianowanej w 1996 r. na ul. Jana Baczewskiego), w którym mieszkał do 1958 r. W 1957 r. odmówiono umieszczenia go na liście kandydatów do Sejmu.

Odznaczony Krzyżem Wrzesińskim „Za Walkę o Szkołę Polską”, Odznaką Honorową b. Więźniów Ideowych, Odznaką Złotego Gryfa Pomorskiego oraz, przyznanym w dniu śmierci, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Autor wydanych pośmiertnie w 1961 r. „Wspomnień Warmiaka”.

Jan Baczewski zmarł 20.06.1958 r. w Gdańsku. Został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu w Olsztynie.

Opr. A. Brzozowski